آزمایش کنید
یک عدد سیب زمینی که حداقل چهار جوانه (چشم) داشته باشد؛ چهار لیوان یک بار مصرف، خاک گلدان، کارد، کاغذ و مداد.
روش اجرا:
الف) ته هر لیوان یک سوراخ ریز ایجاد کنید؛ سپس آن‌ها را با خاک پر، و شماره‌گذاری کنید. سیب‌زمینی را به چهار بخش تقسیم کنید به‌طوری که هر بخش یک جوانه داشته باشد.
ب) هر قطعه را در یکی از لیوان‌ها مطابق جدول زیر بکارید. توجه داشته باشید که خاک لیوان‌ها مرطوب باشد.
| لیوان شماره $\text{4}$ | لیوان شماره $\text{3}$ | لیوان شماره $\text{2}$ | لیوان شماره $\text{1}$ |
| :--- | :--- | :--- | :--- |
| آن را در آفتاب بگذارید و همه بخش خوراکی قطعه را به اندازه کافی به آن آب دهید. | آن را در آفتاب بگذارید و بعد از کاشت، دیگر به آن آب ندهید. | آن را در جای تاریک بگذارید و به اندازه کافی به آن آب دهید. | آن را در آفتاب بگذارید و به اندازه کافی به آن آب دهید. |
پ) پیش‌بینی می‌کنید که از کدام قطعه(ها)، گیاه سیب زمینی رشد می‌کند و از کدام قطعه(ها) رشد نمی‌کند؟ چه استدلالی برای این پیش‌بینی دارید؟
ت) به‌مدت دو هفته هر روز لیوان‌ها را مشاهده کنید و مشاهدات خود را در جدولی بنویسید. نتیجه آزمایش را در کلاس گزارش کنید. آیا نتیجه آزمایش، پیش‌بینی شما را تأیید می‌کند؟
پاسخ و توضیح آزمایش کنید صفحه 59 علوم هشتم
این آزمایش به بررسی **عوامل محیطی ضروری** برای رشد گیاهان می‌پردازد، به‌ویژه نقش **نور، آب و مواد غذایی** در فرآیند **رشد و جوانه زنی (تکثیر غیرجنسی)**. 🌱
---
## پ) پیش‌بینی و استدلال
**رشد می‌کند:**
1. **لیوان $\text{1}$ (نور و آب کافی):** **بله.** سیب‌زمینی به نور و آب کافی نیاز دارد تا فتوسنتز انجام دهد و به رشد ادامه دهد. مواد غذایی اولیه در خود غده سیب‌زمینی هست.
2. **لیوان $\text{4}$ (نور، آب و بدون مواد غذایی):** **بله.** سیب‌زمینی برای جوانه زنی و رشد اولیه نیازی به بخش خوراکی ندارد، چون جوانه (چشم) انرژی اولیه را در خود دارد.
**رشد نمی‌کند (یا ضعیف رشد می‌کند):**
1. **لیوان $\text{2}$ (بدون نور، با آب):** **خیر.** گیاه در تاریکی رشد می‌کند (اتیوپلاسی)، اما رشد بسیار ضعیف و زرد و ناسالمی خواهد داشت، زیرا **فتوسنتز** (که نیاز به نور دارد) انجام نمی‌دهد و نمی‌تواند انرژی مورد نیاز برای رشد قوی را تأمین کند.
2. **لیوان $\text{3}$ (نور و بدون آب):** **خیر.** **آب** یک ماده ضروری برای تمام فرآیندهای حیاتی گیاه، از جمله جذب مواد غذایی، فتوسنتز و حفظ ساختار سلولی است. بدون آب، گیاه خشک شده و می‌میرد.
---
## ت) مشاهده و نتیجه‌گیری
پس از دو هفته، نتایج شما باید پیش‌بینی‌ها را تأیید کند:
| لیوان | شرایط محیطی | وضعیت رشد پس از $\text{2}$ هفته | نتیجه‌گیری |
| :--- | :--- | :--- | :--- |
| $\text{1}$ | **نور + آب + مواد غذایی** | بهترین و قوی‌ترین رشد | **شرایط ایده آل** برای رشد گیاه. |
| $\text{2}$ | **تاریکی + آب + مواد غذایی** | رشد ضعیف، ساقه بلند و زرد/سفید | **نور برای فتوسنتز و رشد سالم** ضروری است. |
| $\text{3}$ | **نور + بدون آب** | گیاه خشک و پژمرده | **آب برای ادامه حیات** و واکنش‌های شیمیایی ضروری است. |
| $\text{4}$ | **نور + آب + بدون مواد غذایی** | رشد خوب (مشابه $\text{1}$) | **بخش خوراکی** (ذخیره قند و نشاسته) برای رشد اولیه **ضروری نیست**، اما برای رشد طولانی‌مدت و تولید غده‌های جدید لازم است. |
**نتیجه آزمایش:** **نور** و **آب** دو عامل اصلی و حیاتی برای رشد سالم سیب‌زمینی و هر گیاه دیگری هستند. سیب‌زمینی برای جوانه زنی اولیه، به مواد غذایی ذخیره‌شده در خود غده (که از لیوان $\text{4}$ حذف شده) نیاز ندارد، اما برای رشد قوی‌تر و ادامه حیات، به فتوسنتز (نور) و حفظ حیات (آب) نیاز دارد.
